ސުވާލާއި ޖަވާބު
ޖިނާއީ ކުށެއް ހިނގައިފިނަމަ، ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް އެކުށުގެ މަޢުލޫމާތު، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތްތަކުން ކުރެ ގޮތަކުން ދިވެހި ފުލުހުންގެ ޚިދުމަތަށް ހުށަހެޅިދާނެއެވެ.
- 119 އަށް ގުޅައިގެން
- ފުލުހުންގެ ވެބްސައިޓުގައި އޮންނަ އޮންލައިން ފޯމް ފުރައިގެން
- ފުލުހުންގެ މަރުކަޒަކަށް ގޮސް
- ޕޮލިސް ވެބްސައިޓުން police.gov.mv/crimereport/
މީހެއްގެ މައްޗަށް ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގައި ދަޢުވާކުރުމާ މެދު ގޮތެއް ނިންމުމުގައި ޤާނޫނީ 2 ސުވާލެއްގެ ޖަވާބު ހޯދަން ޖެހެއެވެ.
- އެމީހަކު އެކުށް ކުރިކަން ސާބިތުކުރެވޭނެކަމަށް ބެލެވޭ މިންވަރަށް ހެކި ޤަރީނާ ލިބިފައިވޭތޯ؟
- އެމީހެއްގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ ކުރުމަށް އާންމު މަސްލަހަތު އެބައޮތްތޯ؟
މިދެޤާނޫނީ ސުވާލުގެ ޖަވާބަކީ އާއެކޭ ނަމަ، އެމައްސަލާގައި އެމީހެއްގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ ކުރާނެއެވެ. މިއިން އެއްވެސް ސުވާލެއްގެ ޖަވާބަކީ ނޫނެކޭނަމަ، އެމައްސަލާގައި ދަޢުވާއެއް ނުކުރާނެއެވެ.
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހުގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ އެންމެ ބޮޑު ޒިންމާއަކީ، މީހެއްގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ އުފުލޭނަމަ، އެކުށް އޭނާ ކުރިކަން ސާބިތުކުރެވޭ މިންވަރަށް ހެކި ހުރިކަން ކަށަވަރުކުރުމާއި، އޭނާގެ މައްޗަށް އުފުލެނީ އޭނާ ކުރި އަމަލަށް އެކަށީގެންވާ ދަޢުވާއެއްކަން ކަށަވަރުކުރުމެވެ.
މީހެއްގެ މައްޗަށް ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓަކަށް ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ، އެމައްސަލައާ ގުޅިގެން ބޭއްވޭ ފުރަތަމަ އަޑުއެހުމުގައި ދަޢުވާއާމެދު ދެކޭގޮތް ބުނަން ކޯޓުން އަންގާނެއެވެ. ދަޢުވާއަށް 2 ގޮތަކަށް ޖަވާބުދާރީވެވިދާނެއެވެ. އެއްގޮތަކީ ކުށަށް އިޢުތިރާފް ވުމެވެ. އަނެއް ގޮތަކީ އިންކާރުކުރުމެވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގައި 187 މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓު ހުރެއެވެ. އެކޯޓުތަކުން ބަލާނީ ތިރީގައި ހުރި ކުށްތައް ނޫން އެހެން ހުރިހާ ކަމެކެވެ. މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓުން ނުބެލޭ ކުށުގެ މައްސަލަތައް ބަލާނީ ކްރިމިނަލް ކޯޓުންނެވެ.
މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓުން ނުބެލޭނެ މައްސަލަތައް
1. ޤަޞްދުގައި މީހަކު މެރުމުގެ ކުށާއި،
2. ރޭޕް ކުރުމުގެ ކުށާއި،
3. 100,000 ރުފިޔާއިން މަތީގެ ޢަދަދުގެ ފައިސާ ހިމެނޭ ނުވަތަ އެ އަގުގެ މުދާ ހިމެނޭ މައްސަލަތަކާއި،
4. ޑްރަގް ކޯޓަށް ހުށަހަޅަންޖެހޭކަމަށް ޤާނޫނުގައި ބުނާ މައްސަލަތައް
5. ޓެރަރިޒަމްގެ މައްސަލަތައް
ޝަރީއަތުގެ މަރުޙަލާގައި ދައުލަތް ތަމްސީލުކުރާނީ ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހުގެ ވަކީލުންނެވެ. ޝަރީއަތް ފަށާއިރު، އެމީހެއްގެ މައްޗަށް ކުރާ ދަޢުވާ އާއި، ދަޢުވާ ކުރެވޭ ސަބަބާއި، ދަޢުވާ ސާބިތުވެއްޖެނަމަ އަންނާނެ އަދަބު ޕީޖީ އޮފީހުގެ ވަކީލު ސާފު ކޮށްދޭނެއެވެ.
ޝަރީއަތުގައި ޕީޖީގެ ވަކީލުގެ ދައުރަކީ ދަޢުވާއާ ގުޅިގެން ޕީޖީ އޮފީހުން ހުށަހެޅި ހެކިތަކާއި ޤަރީނާތަކުގެ މައްޗަށް ބަލައި، ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާ އޭނާގެ މައްޗަށް އުފުލިފައިވާ ދަޢުވާގައި ބުނާ ކުށް ކުރިކަން، އެކަށީގެންވާ ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ސާބިތުކޮށްދިނުމެވެ. އެކުށް އޭނާ ނުކުރާކަން އޭނާގެ ސާބިތުކޮށްދޭކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ.
ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލިސް ފެށި، ހެކިބަސް ނަގާ އަޑުއެހުންތަކުގައި ހެކިން ހާޒިރުކުރުމުގެ ފުރުސަތު ދެފަރާތަށްވެސް ލިބޭނެއެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ދައުލަތަށެވެ. އެއަށްފަހު ދިފާޢީ ހެކިންނެވެ. ދިފާޢީ ހެކިންނަކީ ދައުވާލިބޭ މީހާ ހުށަހަޅާ ހެކިންނެވެ. އެމަރްޙަލާގައި ތިރީގައިވާ ކަންކަމާބެހޭ ގޮތުން ސުވާލުކުރެވޭނެއެވެ.
- ލޮލަށް މަންޒަރު ފެނުނުކަމަށް ބުނާ ހެކިންނަށް އެމީހުންނަށް ފެނުނު ކަންކަމާ ގުޅިގެން
- ހެކިތައް ނެގުމުގެ މަސައްކަތްކުރި ފުލުހުންނަށް އެމީހުންގެ ހޯދުންތަކާ ގުޅިގެން
- ޚާއްޞަ ކަންކަމާ ގުޅިގެން ޚާއްޞަ ގޮތަކަށް ހޯދާފައިވާ މަޢުލޫމާތެއްނަމަ، އެކަމާބެހޭ މަޢުލޫމާތު ދެވޭނެ ޚަބީރެއް
ދެފަރާތުގެ ހެކިންގެ ހެކިބަސް ނަގާ ނިމުމުން، ޚުލާޞާ ގޮތެއްގައި މައްސަލައާ ގުޅިގެން ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ފުރުސަތު ލިބޭނެއެވެ. އެހިސާބުން، މައްސަލައިގެ އަޑުއެހުންތައް ނިމުނީއެވެ. ދެން އޮންނާނީ ޙުކުމް ކުރުމެވެ. ޚުލާޞާ ބަޔާން އޮންނަ ދުވަހުން ފެށިގެން ގިނަވެގެން 30 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މައްސަލައިގައި ޙުކުމެއް ކުރަންޖެހެއެވެ.
މީހެއްގެ މައްޗަށް ދަޢުވާއެއް ސާބިތުވާކަމަށް ކޯޓުން ކަނޑައަޅައިފިނަމަ، އެކުށަށް އަދަބެއް ކަނޑައަޅައި، އެމައްސަލާގައި ޤާޟީ ޙުކުމެއް ކުރާނެއެވެ.
އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގައި އުފުލާފައިވާ ކުށަށް ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އަދަބުތަކަށާއި، އަދަބު ކަނޑައެޅުމާ ގުޅޭ އާންމު އުސޫލުތަކަށް ޝަރީއަތުން ރިޢާޔަތްކުރާނެއެވެ.
ދަށު ކޯޓުގެ ނިންމުމެއް ހައިކޯޓުން އަލުން ބަލައިދިނުން އެދިގެން ހުށަހެޅުމަށް، ޤާނޫނީ ބަހުރުވައިގައި ކިޔަނީ އިސްތިއުނާފުކުރުމެވެ.
ދަށު ކޯޓުން ނިންމި ނިންމުމާ މެދު، ދައުލަތުން ނުވަތަ ދައުވާލިބޭ މީހާ ހިތްހަމަ ނުޖެހޭނަމަ، އެނިންމުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓުގައި އިސްތިއުނާފްކުރުމުގެ ޙައްޤު، މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ ދެމީހުންނަށްވެސް ލިބިގެންވެއެވެ. އިސްތިއުނާފްކުރުމުގެ ފުރަތަމަ މަރުހަލާއަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓެވެ. ހައިކޯޓަށް މައްސަލައެއް ހުށަހަޅަން ޖެހޭނީ ދަށު ކޯޓުގެ ނިންމުން ޤާނޫނާ ޚިލާފުކަމަށް ދެކޭ ސަބަބުތަކުގެ ތަފްސީލާއެކުއެވެ. އެމައްސަލަ ހައިކޯޓުން ބަލައިގަނެފިނަމަ، މައްސަލައިގެ ހައިކޯޓުގެ އަޑުއެހުންތައް ކުރިއަށް ދާނީ 3 ފަނޑިޔާރުން ހިމެނޭ ބެންޗަކުންނެވެ. އެ ބެންޗުން، ދެފަރާތުގެ ވާހަކަތައް އަޑުއެހުމަށްފަހު ދަށު ކޯޓުގެ ނިންމުމާމެދު ހައިކޯޓުން ގޮތެއް ނިންމާނެއެވެ.
ހައިކޯޓުން މައްސަލާގައި ނިންމި ގޮތާމެދު ހިތްހަމަ ނުޖެހޭނަމަ، އެ ނިންމުން ސުޕްރީމް ކޯޓުން އަލުން ބަލައިދިނުމަށް، އެމައްސަލައިގައި ހިމެނޭ ދެމީހުންނަށްވެސް އެދެވިދާނެއެވެ. ސުޕްރީމް ކޯޓުގައިވެސް މައްސަލަ ބައްލަވާނީ 3 ފަނޑިޔާރުން ނުވަތަ 5 ފަނޑިޔާރުންގެ ބެންޗަކުންނެވެ. ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ކޮންމެ ނިންމުމަކީ ނިހާއީ ނުވަތަ އެންމެ ފަހުގެ ޙުކުމެކެވެ. ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ނިންމުމެއް، އެކޯޓު ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް މީހަކަށް ބަދަލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އެއީ، އެންމެ ފަހުގެ ނިންމުމެވެ.
ތަޙްޤީޤް ކުރުން
ކުށެއް ރިޕޯޓުކުރެވުމާއެކު، އެކުށެއް ތަޙްޤީޤް ކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ ތަޙްޤީޤީ އިދާރާއިން (އާންމު ކުށްތަކުގައި ފުލުހުން) އެކުށެއް ތަޙްޤީޤް ކުރާނެއެވެ.
ތަޙްޤީޤް ކުރުމުގައި ބަލާނީ؛
ކަން ހިނގާފައިވާ ގޮތް ހޯދުމަށް؛ އަދި
ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާ ކުށް ކުރިކަން ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންވާ ހެކި ޤަރީނާ ހޯދުމަށެވެ.
މިކަން ކުރުމަށްޓަކައި؛
ކުށުގެ އަނިޔާ ލިބުނު މީހުންނާއި، ހާދިސާ ހިނގި މަންޒަރު ފެނުނު މީހުންނާއި، އަޑުއިވުނު މީހުންނާއި އެކަމުގެ މަޢުލޫމާތު ލިބިހުރި މީހުންގެ ބަޔާން ނެގުން
ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާއާ ސުވާލުކޮށް އޭނާ ބުނާ އެއްޗެއްގެ ބަޔާންނެގުން
މީގެ އިތުރުން ބައެއް މައްސަލަތަކުގައި،
- ސިސީޓީވީ ފޫޓޭޗް އެއް ލިބޭތޯ ބެލުން
- ފޮރެންސިކް ހެކި ހޯދުން (އިގިލީގެ ނިޝާންތަކާއި، ޑީއެންއޭ ހެކިތައް)
- މޯބައިލް ފޯނުތަކާއި، ޓެބްލެޓް ތަކާއި، މިފަދަ ވަސީލަތްތަކުން ޑިޖިޓަލް ހެކި ހޯދުން
ހުށަހެޅޭ މައްސަލައިގެ ޒާތާ ބާވަތަށް ބަލައި، ބައެއް މައްސަލަތަކުގައި، ތަޙްޤީޤަށް ހޯދަން މުހިންމު ހެކިތަކާ ގުޅިގެން މައްސަލަ ހުށަހަޅާ މީހާއާ ވާހަކަ ދައްކައި، ހެކި ހޯދައި ރައްކާކުރާނެ ގޮތާބެހޭ ގޮތުން މަޝްވަރާ ކުރެވިދާނެއެވެ.